Leikskóli
„Ég veit“ er vefur fyrir leik- og grunnskóla um ofbeldi, misnotkun, einelti og réttindi barna. Efnið er þróað af Salaby í Noregi í samstarfi við sérfræðinga þar í landi og er þýddur, staðfærður og aðlagaður að íslenskum aðalnámskrám.
Miðlun efnisins ætti alltaf að vera höndum starfsfólks leik- og grunnskóla sem þekkir barna- og nemendahópinn vel og getur sniðið fræðsluna að hópnum hverju sinni, lagað efnið að aðstæðum, útskýrt það og skapað öruggan ramma um fræðsluna. Teiknimyndum, ljósmyndum og textum er ætlað að opna jákvæða og örugga leið að viðfangsefnunum. Í kynningu á hverju viðfangsefni skal leggja áherslu á undirstöðuþekkingu um líkamann og tilfinningar, góð og heilbrigð sambönd og rétt allra til að líða vel og vera örugg. Barna- og fjölskyldustofa metur sem svo að í leikskólum eigi fræðslan að fara fram í hópi elstu barna eða skólahópa en kennarar meta alltaf hvort efnið á erindi við sinn nemendahóp.
Efnið fyrir leikskóla og 1.–4. bekk skiptist í sjö hluta:
- Að líða vel saman: Hvernig getur okkur liðið vel saman í skóla og leikskóla? Og hvernig getum við orðið vinir aftur þegar við höfum rifist? Í hlutanum „Að líða vel saman“ fræðast börnin um hvernig við getum komið á góðum skólabrag í leikskólanum og hvernig við getum talað um það við aðra ef við upplifum eitthvað erfitt.
- Líkami minn tilheyrir mér: Öll börn eiga rétt á að ráða yfir eigin líkama. Og það eru ákveðnir hlutir sem fullorðnir ættu aldrei að gera við líkama barna. Verkefnin fjögur í hlutanum „Líkami minn tilheyrir mér“ gefa í sameiningu góða innsýn í viðfangsefnin „líkami minn“, „mörk“ og „ofbeldi“ og hvernig við getum fengið hjálp ef þörf krefur. Hér eru sömu teiknimyndir og eru auglýstar hér fyrir ofan.
- Réttur til að vera örugg: Öll börn eiga rétt á því að upplifa sig örugg, bæði heima og í leikskólanum. Í þessum hluta er fjallað um mismunandi gerðir af líkamlegu og andlegu ofbeldi og hvernig við getum fengið aðstoð ef við upplifum eitthvað sem okkur finnst erfitt.
- Hvað er barnavernd? Hver getur hjálpað þegar barn á erfitt heima? Hvað gerir barnavernd? Hér er hægt að læra meira um barnavernd og um annað fullorðið fólk sem getur hjálpað börnum.
- Að segja frá: Hér er fjallað um spurningarnar. Hvers vegna getur verið erfitt að segja öðrum hvernig okkur líður í raun og veru? Og hvers vegna gæti verið góð hugmynd að gera það samt?
- Tilfinningarnar mínar: Það er mikilvægt að þekkja og hafa orð yfir tilfinningar okkar til að geta talað um hvernig okkur líður. Þá er auðveldara að koma orðum að því sem okkur sjálfum finnst og skilja hvernig öðrum líður. Í hlutanum „Tilfinningar mínar“ læra börnin meira um tilfinningarnar gleði, sorg og hræðsla.
- Skynfærin okkar: Að kynnast skynfærum auðveldar nemendum að skilja það sem þau upplifa og þau eiga auðveldara með að koma orðum að því sem þeim finnst. Hér er fjallað um húð, sjón og heyrn
Efni fyrir nemendur í 5.-10. bekk og framhaldsskólanema er í vinnslu.
Útgefandi: Menntamálastofnun, Barna- og fjölskyldustofa og Barnaheill
Hvað: Vefefni
Teiknimyndirnar Líkami minn tilheyrir mér fræða börn um kynferðisofbeldi, að slíkt sé aldrei þeim sjálfum að kenna og að það sé gagnlegt að segja einhverjum fullorðnum frá sem þau treysta.
Til að samtalið við börnin verði sem gagnlegast þurfa kennarar að kynna sér efnið mjög vel til að geta lagað það að því vinnulagi sem virkar best fyrir hvern barnahóp.
Gefa þarf börnunum gott svigrúm fyrir ígrundun og spurningar, svo þau geti komið í orð því sem þau hafa lært og því sem þau eru að hugsa.
VÁ – viðvörun
Til að samtalið við börnin verði sem gagnlegast þurfa kennarar að kynna sér efnið mjög vel til að geta lagað það að því vinnulagi sem virkar best fyrir hvern barnahóp.
Kennari ákveður fyrir hvaða aldurshóp efnið hentar.
Góður undirbúningur er lykilatriði þegar halda á samverustund með fræðslu um kynferðisofbeldi, til að tryggja að bæði fullorðnir og börn upplifi að þau séu örugg. Við mælum því með að starfsfólk lesi allar leiðbeiningarnar vandlega áður en myndirnar eru sýndar.
Líkaminn minn tilheyrir mér 1 – Líkaminn minn
Líkaminn minn tilheyrir mér 2 – Íslensk lög
Líkaminn minn tilheyrir mér 3 – Hræðsla
Líkaminn minn tilheyrir mér 4 – Það er aldrei þér að kenna
Líkami minn tilheyrir mér – samtalsspjöld
Markmiðið með fræðsluefninu Líkami minn tilheyrir mér er að veita börnum meiri þekkingu á líkama sínum, hvað eru mörk og kynferðislegt ofbeldi. Fræðslan er leidd áfram af fjórum einföldum teiknimyndum ásamt kennsluleiðbeiningum fyrir kennara þar sem bent er á hentugar aðferðir til að tala við börn um kynferðislegt ofbeldi. Hér er hægt er að nálgast samtalsspjöld fyrir leikskóla.
Útgefandi: Menntamálastofnun, Barna- og fjölskyldustofa og Barnaheill
Hvað: Vefefni
Líkami minn tilheyrir mér – kennsluleiðbeiningar
Markmiðið með fræðsluefninu Líkami minn tilheyrir mér er að veita börnum meiri þekkingu á líkama sínum, hvað eru mörk og kynferðislegt ofbeldi. Fræðslan er leidd áfram af fjórum einföldum teiknimyndum ásamt kennsluleiðbeiningum fyrir kennara þar sem bent er á hentugar aðferðir til að tala við börn um kynferðislegt ofbeldi. Hér er hægt er að nálgast kennsluleiðbeiningar fyrir samtalsspjöld í leikskóla.
Útgefandi: Menntamálastofnun, Barna- og fjölskyldustofa og Barnaheill
Hvað: Vefefni
Líkami minn tilheyrir mér – 5 ráð til foreldra
Markmiðið með fræðsluefninu Líkami minn tilheyrir mér er að veita börnum meiri þekkingu á líkama sínum, hvað eru mörk og kynferðislegt ofbeldi. Fræðslan er leidd áfram af fjórum einföldum teiknimyndum ásamt kennsluleiðbeiningum fyrir kennara þar sem bent er á hentugar aðferðir til að tala við börn um kynferðislegt ofbeldi. Hér er hægt er að nálgast fimm góð ráð til foreldra til að tala við börn um líkamann, mörk og ofbeldi.
Útgefandi: Menntamálastofnun, Barna- og fjölskyldustofa og Barnaheill
Hvað: Vefefni
Líkami minn tilheyrir mér – bréf til forráðamanna barna í leikskóla
Markmiðið með fræðsluefninu Líkami minn tilheyrir mér er að veita börnum meiri þekkingu á líkama sínum, hvað eru mörk og kynferðislegt ofbeldi. Fræðslan er leidd áfram af fjórum einföldum teiknimyndum ásamt kennsluleiðbeiningum fyrir kennara þar sem bent er á hentugar aðferðir til að tala við börn um kynferðislegt ofbeldi. Hér er hægt er að nálgast sniðmát af bréfi til forráðamanna ef leikskólinn vill nýta til að senda heim eða styðjast við til að segja frá fræðslunni.
Útgefandi: Menntamálastofnun, Barna- og fjölskyldustofa og Barnaheill
Hvað: Vefefni
Fullorðnir mega aldrei meiða
Um er að ræða teiknimynd sem fjallar um heimilisofbeldi. Efninu fylgja einnig kennsluleiðbeiningar. Öll börn eiga rétt á því að vera örugg og hafa rétt til verndar gegn ofbeldi. Til að hægt sé að tryggja börnum vernd í raun er nauðsynlegt að börnin sjálf hafi þekkingu á því hvað ofbeldi er og hvernig þau geti fengið hjálp ef þau verða fyrir því. Kannanir á upplifun ungmenna sem hafa orðið fyrir ofbeldi sýna að mörg börn segja ekki frá því sem þau verða fyrir vegna þess að þau vita ekki að það sem kom fyrir þau var ólöglegt, vita ekki hvernig þau geta fengið hjálp eða hvers konar hjálp er í boði. Kannanirnar sýna einnig að mörg börn hafa reynt að segja frá en ekki verið hlustað á þau og þau ekki tekin trúanleg af fullorðna fólkinu sem þau leituðu til. Þess vegna þurfa börn að fá fræðslu um hvað ofbeldi er og hvernig þau geta fengið hjálp. Börn þurfa að læra að þau eiga rétt á því að vera örugg og bæði þau og sá sem beitir þau ofbeldi þurfa að fá hjálp við að binda enda á ofbeldið. Börn sem hafa fengið kennslu eða aðra fræðslu um ofbeldi hafa betri skilning á ranglætinu sem í því felst og eiga auðveldara með að segja frá sinni reynslu en börn sem ekki hafa fengið slíka fræðslu
Útgefandi: Menntamálastofnun, Barna- og fjölskyldustofa og Barnaheill
Talsetning: RÚV
Hvað: Fræðslumynd og kennsluleiðbeiningar
Bangsabæklingur
Bæklingur sem fjallar um kynferðislega hegðun barna/hvað er eðlilegt?
Útgefandi: Barnahús
Hvað: Rafrænn bæklingur.
Opinskátt um ofbeldi.
Markmið verkefnisins Opinskátt um ofbeldi er að auka þekkingu barna á ofbeldi og gera þau fær um að ræða það opinskátt og taka afstöðu gegn því.
Útgefandi: Reykjavíkurborg
Hvað: Vefefni
Þetta er líkaminn minn
Bókin er skrifuð til að aðstoða fullorðna og börn á leikskólaaldri við að ræða saman á opinn og óþvingaðan hátt um leiðir til að vernda börn gegn ofbeldi. Meginmarkmið bókarinnar er að gera börn meðvituð um yfirráð þeirra yfir líkama sínum og tilfinningum og að styrkja þau í að setja persónuleg mörk. Fjallað er um snertingu og hvernig hún getur verið bæði jákvæð og neikvæð.
Útgefandi: Barnaheill
Höfundur: Lori Freeman skrifar textann
Hvað: Bók
Þetta eru MÍNIR einkastaðir
Þessi bók um einkastaðina er auðveld aflestrar, letrið er stórt, texti í vísnaformi og öll myndskreyting í höndum barna. Myndir eru einfaldar og litríkar.
Útgefandi: Blátt áfram/Salka sér um dreifingu
Hvað: Bók